در دنیای دیجیتال چه کسی با سواد است؟!

اگر بخواهیم بدانیم در عصر دیجیتال جزو با سوادان محسوب می شویم یا خیر، ابتدا باید تعریف کوتاهی از سواد داشته باشیم :

سواد در مختصرترین تعریف توانائی خواندن و نوشتن است و لذا هر کس که در هر سطحی، قادر به خواندن و نوشتن متنی باشد می توان او را در سطحی از با سوادی ارزیابی و قرار داد. اما در عصر اطلاعات و رسانه، این تعریف از سواد هرچند لازم ولی کافی نیست؛ در دنیای دیجیتال امروز سواد در مفهومی جدید و نیازمند به ارائه ی تعریف گسترده‌تری در بعد رسانه ای است که بسیار فراتر از توانایی خواندن و نوشتن و مبتنی بر قابلیت ها و مهارت های دیگری است.

 سواد رسانه‌ای علاوه بر توانایی معمول در سواد سنتی، توانایی تحلیل و ارزشیابی پیام‌ها و قدرت تولید و انتقال اطلاعات به دیگران در قالب‌های مختلف و با ابزار گوناگون را در انسان پدید می‌آورد. این‌گونه از سواد؛ با توانمند کردن انسان بر درک نحوه‌ی کار رسانه‌ها و نحوه‌ی معنی‌سازی آنها، ماهیت و اهداف تولید پیام رسانه‌ها و تأثیرات و تکنیک‌های رسانه‌های گوناگون، او را از مصرف‌کنندگی صرف خارج کرده و در برابر اثرات رسانه‌ها مقاوم می‌سازد.

سواد رسانه‌ای در کنار آموختن خواندن ظاهر پیام‌های رسانه‌ای از رسانه‌های مختلف، می‌کوشد خواندن سطرهای نانوشتۀ رسانه‌های نوشتاری، تماشای پلان‌های به نمایش درنیامده و یا شنیدن صداهای پخش‌نشده از رسانه‌های الکترونیک را به مخاطبان بیاموزد.

در واقع، سواد رسانه ای بر خلاف تصور عوام، مقابله با رسانه ها نبوده و بلکه مدیریت محتوا و توانایی شناسایی سودمند ترین پیام ها و مناسب ترین آنهاست. بدین منظور کاربر و استفاده کننده از رسانه باید فعالانه در میان خیل ابزارهای رسانه ای و شبکه ها دست به گزینش رسانه ی مطلوب و انتخاب بهترین پیام بزند و لذا لازم است قبل از مراجعه به رسانه ای از ماهیت و کارکرد آن رسانه آگاهی گافی داشته باشد.

 کاربران همواره باید به عنوان کنشگری فعال، مهارت و توانایی های دیگری همچون ماهیت و کارکرد رسانه، انگیزه سنجی صاحبان رسانه، تحلیل روابط علی و معلولی در پیام و گزارش های دریافتی و توانایی تشخیص و شناسایی تحریف ها،کلیشه سازی ها، تفکیک و تحلیل تبلیغات و نقد هر یک را بخوبی کسب کنند و همواره با درک شناخت نیاز خود از خود سوال کنند که:  از میان انبوه رسانه ها و شبکه های خبری و اطلاعاتی و نیز انبوه محتواهای تولید شده، کدامیک را برگزینند تا بیشترین منفعت و سودآوری را در راستای پاسخگویی به نیازشان، برای آن‌ها رقم زند.

حال با این تعاریف در عصر دیجیتال کدام یک از ما حقیقتاً با سوادیم؟!