زمان بی زمان !

جامعه شبکه ای تفاوت های آشکاری با جامعه صنعتی دارد. مهم ترین ویژگی آن دیجیتالی بودن و مفهوم زمان در آن رنگ باخته است.

تفاوت مفهوم زمان در دو جامعه صنعتی و جامعه شبکه ای در آن است که در جامعه صنعتی، زمان تابع مکان است و از توالی رویدادها ایجاد می شود. ولی در جامعه شبکه ای مفهوم مکان(place) به مفهوم فضا(space) تبدیل می شود. یعنی با فضای جریان ها مواجه هستیم. فضایی که در منظومه فکری مانوئل کاستلز نظریه پرداز جامعه شبکه ای از “جریان های سرمایه، جریان های اطلاعات و جریان های تکنولوژیک، جریان های متقابل سازمانی، جریان تصاویر، صداها و نمادها به وجود می آید". (قدرت ارتباطات، ص۴۴).

مفهوم “زمان بی زمان” را مانوئل کاستلز برای تبیین رویدادها در جامعه شبکه ای بکار برده است. مراد او این است “زمان با معانی سنتی آن در جوامع ماقبل مدرن یا حتی جامعه صنعتی تفاوت آشکار دارد؛ انتقال آنی اطلاعات، داده ها و سرمایه ها و امکان ارتباط همزمان میان افراد در نقاط مختلف عملا فواصل زمانی را از میان برداشته است و نظم طبیعی دوران سنتی و صنعتی را به کلی دگرگون ساخته است. “( ص ۴۴).

در بیان این مهم اینکه یک پیام در رسانه های دیجیتال آنی و بطور همزمان در سراسر جهان قابل دریافت است. یعنی لحظه دریافت پیام به صورت فرازمان بوده و یک نقطه کره زمین صبح، نقطه ای دیگر ظهر و جایی دیگر شب و نیمه شب است. یعنی زمان بی زمان !

“در جامعه شبکه ای فضای مکان ها، زمان را از طریق برهم زدن توالی رویدادها و همزمان ساختن وقوع آن ها در شبکه های ارتباطاتی از پیش رو بر می دارد و در نتیجه جامعه را دچار ناپایداری ساختاری می سازد. (ص۴۷).

شهروند امروزی دو جهانی زیست می کند. از یک سو در جهان واقعی و از سوی دیگر در جهان مجازی. بخشی از زندگی و کسب و کار در فضای دوم سامان یافته است. این فرایند برگشت ناپذیر بوده و شهروندان باید الزامات این فضا از جمله سواد اطلاعاتی و رسانه ای را کسب کنند.