بسیار طبیعی است که تمام تلاش شبکه ایران اینترنشنال-مانند هر رسانه دیگری در رخدادهای پاییز ۱۴۰۱ بر روایت سازی، روایت گری، داده سازی و انعکاس داده ها در کوتاه ترین زمان متمرکز بوده باشد. اما برای بسیاری از کسانی که در حوزه خبرنگاری و تولید محتوا صاحب تجربه هستند، محتوای تولیدی شبکه ایران اینترنشنال در سکوهای رسانه ای از نظر نوع محتوا، حجم محتوا، تناوب تولید محتوا و حضور بی وقفه و همزمان در تمام سکوهای رسانه های اجتماعی غیرمعمول و فراتر از توانایی ها و ظرفیت های انسانی به نظر می آمد.

به یاد بیاوریم که معماران لندنی شرکت دی.ام.ای مدیا، رسانه مادر شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال، همه برای دهه ها در حوزه تولید خبر ۲۴ ساعته، رسانه جنگ و جنگ رسانه ای مهارت های بی بدیلی را کسب کرده بودند. استفان کلیپول خود سپهسالار جنگ رسانه ای بوده است و ریچارد سمبروک نیز در جریان پوشش جنگ عراق و هم پوشش اخبار حوادث سال ۱۳۸۸ ایران جزء مدیران ارشد خبر بی.بی.سی و بای.بی.سی فارسی بوده است.

هر دوی این مدیران شرکت دی.ام.ای مدیا به اهمیت بی رقیب زمان، تولید سلسله وار خبر و روایت سازی در رویدادهای سیاسی و جبهه های جنگ رسانه ای اشراف داشتند. به یاد بیاوریم که رویترز با هوشمندی بی نظیر استفان کلیپول توانست در دهه ۱۹۸۰ پوشش خبری تصاویر میدان تی.آن.مان چین را به سراسر جهان مخابره کند و بی.بی.سی فارسی تنها پس از حوادث سال ۱۳۸۸ بود که توانست موقعیت رسانه ای خود را تثبیت کند.

کارخانه محتواسازی URBS از دل نگاه راهبردی و آینده نگرانه استفان کلیپول، ریچارد سمبروک و رابرت بینون مدیران ارشد شرکت مادر تلویزیون ایران اینترنشنال زاده شد.

شرکت اوربز متعلق به دو کارآفرین انگلیسی حوزه خبرنگاری و مدیریت داده بود که از سال ۲۰۱۴ بر سیستم های فناورانه تولید محتوا فعالیت می کردند و هدف شان صرفه جویی در نیروی انسانی، وقت و هزینه در میدان تولید محتوا برای رسانه های محلی انگلستان بود. دی.ام.ای مدیا با وقت شناسی قابل تحسینی در آوریل سال ۲۰۱۶ شرکت URBS را خریداری کرد، البته تصادفی نیست که سال ۲۰۱۶ همان سالی است که نطفه مشارکت میان سرمایه گذاران سعودی ایران اینترنشنال و اهالی رسانه دی.ام.ای مدیا بسته شد.

اینگونه ستاره اقبال آلن رنویک Alan Renwick و گری راجرز Gary Rogers با سرمایه گذاری گسترده دی.ام.ای مدیا در سپهر یک کسب و کار کوچک مقیاس محلی طلوع کرد. پس از این رویداد نرم افزار ساخته شده در شرکت اوربز ربات ساخته شرکت را برای روایت گری و روایت سازی و تولید خبر برای مخاطبانی از سرتاسر جهان، از جمله فارسی زبانان، به کار گرفت تا ده ها هزار محتوای کارخانه ای رسانه ای با صرف کمترین زمان و کمترین هزینه در تمام سکوهای رسانه ای تولید و منتشر شوند.

محورهای فعالیت های خبرنگارانه فناورانه شرکت URBS در درگاه اینترنتی آنها اینگونه ثبت شده است:

روایت سازی در مقیاس کارخانه ای

تولید محتوای خواندنی و جذاب

بهره گیری از ربات ها برای تولید خبر

تولید انبوه خبر از منابع باز داده ای

کافی است رسانه خبر مرگ، جرائم، زد و خورد و اخباری از این دست با تکیه بر ارزش خبری برخورد، اختلاف‌، درگیری و منازعه را منتشر کند، به سرعت تعداد بازدیدکنندگانش بالا می‌رود، اما به همان نسبت اگر خبری با رویکردی مبتنی بر دیگر ارزش‌های خبری تنطیم شود، تعداد بازدیدکننده‌اش پایین می‌آید!

این رویکرد، در این سال‌ها اغلب رسانه‌ها را هم تحت تاثیر قرار داده و حالا که بازار رقابت رسانه‌ای به شدت داغ است، برای ثبت کلیک‌های بیشتر، خودآگاه یا ناخودآگاه به این سمت گرایش دارند؛ اما جریان چیست و چرا تا  این حد پیگیری خبرهای تلخ به صورت عادت درآمده است؟

تکنیکی بین رسانه های بزرگ دنیا وجود دارد و آن استخراج خبر خوب از دل خبر بد است. وقتی یک بحران پیش می آید، معمولا یک قهرمان هم با آن ظهور می کند.

بر سر این فیلم شاید حرف های زیادی زده شود . اما مهم محتوای فیلم است آنچه نقل می‌شود مهم است و آنچه برداشت میشود مهم تر …

ژانر کمدی معمولا ژانری است که هدفش خنداندن مخاطب است اما گاهی اوقات محتوایی عمیق تر را به مخاطب خود تزریق میکند. مخاطب برایش مهم نیست که چه چیزیی را می شنود یا می بیند مهم خنده‌ایست که از فیلم دریافت میکند.

 این فیلم در خنده‌گرفتن به لحظه موفق نبود؛ شوخی‌هایی که متاسفانه دیگر برایمان در فیلم های کمدی عادی شده و بیننده از حرف های رکیک سکانس‌های لودگی وادار به خنده می شود. داستان فیلم درباره سه جوان به نام های اسماعیل ( بهرام افشاری ) ؛ سعید ( هادی کاظمی ) ؛ و صفا ( ایمان صفا) که آرزو اجرای کنسرت و شهرت را دارند.

زمان فیلم در زمان قبل از انقلاب قرار دارد و بر اساس شرایط موجود آنها را مجبور به چیزی می‌کنند که در ظاهر علاقه ای به آن ندارند؛ اما اسماعیل برای رسیدن به نامزدش فرنگیس ( الناز حبیبی ) بر خلاف میلش قبول می‌کند که برای اعلا حضرت شعر بخواند.

سعید (هادی کاظمی ) ؛ شخصیتی بی طرف و ترسو که زود شرایط را قبول می‌کند؛ در سکانسی که از طرف ساواک به کافه می آیند اسماعیل و صفا از خود مقاومت نشان می‌دهند اما سعید تسلیم می‌شود. سعید حتی از ابراز علاقه اش به پری، خواهر اسماعیل ( الهه حصاری) خود داری می‌کند و کاملا محتاط است، همین شخصیت بعد از انقلاب در کمیته مشغول است؛ او که آهنگساز کاواره بود حالا به شخصیتی مذهبی و انقلابی تبدیل شده است.

صفا؛ ( ایمان صفا ) شخصیتی که قبل از انقلاب مخالف رژیم پهلوی است؛ او آزاد منش است و برای خواسته‌اش می‌جنگد؛ سست عنصر نیست، پای انتخابش می ماند و مجازاتش را هم می‌کشد. شخصیتی که قبل از انقلاب در اشعارش به رژیم توهیین می کند، بعد از انقلاب منافقی علیه انقلاب است. این شخصیت با بازی بی نظیر ایمان صفا برای بیننده دارای پیام است.

 به نظر می‌رسد نقطه اوج دراماتیک فیلم ایمان صفا است، فردی که بعد از انقلاب در مقابل دوستان خود می‌ایستد، این رو در رویی فیلم را به اوج خود می ‌رساند.فیلم فسیل یک فیلم کمدی معمولی نیست، این فیلم را نمی توان با هزارپا یا با مطرب مقایسه کرد. فسیل حاوی نکاتی است که چالش های جدی دنیای هنر بعد از انقلاب را به تصویر می ‌کشد.

سکانس هایی از میدان آزادی در قبل از انقلاب و بعد از انقلاب و تغییر موقعیت اسماعیل رمز هایی در بر داشت که معنی تازه ای را برای بیننده تداعی می کرد.فیلم فسیل به زبان کمدی و طنز پیامش را خوراک مخاطبی می‌کرد که در گیر موقعیت های خنده دار فیلم بود. اما نام فسیل انتخاب هوشمندانه ایست برای فیلم که بیان می‌کند همانگونه که آثار به جامانده از اعصار گذشته ارزشمند هستند و دست یابی به اصل آنان غیر ممکن است، چیز هایی که در دوران گذشته از دست ما رفته ارزشمند بوده و دیگر قابل دست یابی نیست.

در پارک مرکزی نیویورک سگ ولگردی به دختر بچه شش ساله‌ای حمله می‌کند و مردی با آن درگیر می‌شود و وقتی نمی‌تواند سگ را از دختر جدا کند، سگ را می‌کشد. خبرنگار نیویورک‌تایمز که آنجا حضور داشته با خودش می‌گوید این سوژه خبری بسیار خوبی است.

از آن مرد درخواست زمان مصاحبه می‌کند و به مرد می‌گوید این تیتر مدنظرم است که یک نیویورکی با‌غیرت دختر بچه مظلوم آمریکایی را نجات داد که مرد می‌گوید من اصلا نیویورکی نیستم!

خبرنگار می‌گوید تیتر را اصلاح می‌کنیم که یک آمریکایی باغیرت دختر بچه مظلومی را نجات داد. آن فرد می‌گوید من اصلا آمریکایی نیستم، من یک ایرانی مسلمان هستم. خبرنگار می‌گوید پس تیتر می‌زنیم یک ایرانی تندرو سگ مظلوم آمریکایی را کشت!

جامعه شبکه ای تفاوت های آشکاری با جامعه صنعتی دارد. مهم ترین ویژگی آن دیجیتالی بودن و مفهوم زمان در آن رنگ باخته است.

تفاوت مفهوم زمان در دو جامعه صنعتی و جامعه شبکه ای در آن است که در جامعه صنعتی، زمان تابع مکان است و از توالی رویدادها ایجاد می شود. ولی در جامعه شبکه ای مفهوم مکان(place) به مفهوم فضا(space) تبدیل می شود. یعنی با فضای جریان ها مواجه هستیم. فضایی که در منظومه فکری مانوئل کاستلز نظریه پرداز جامعه شبکه ای از “جریان های سرمایه، جریان های اطلاعات و جریان های تکنولوژیک، جریان های متقابل سازمانی، جریان تصاویر، صداها و نمادها به وجود می آید". (قدرت ارتباطات، ص۴۴).

مفهوم “زمان بی زمان” را مانوئل کاستلز برای تبیین رویدادها در جامعه شبکه ای بکار برده است. مراد او این است “زمان با معانی سنتی آن در جوامع ماقبل مدرن یا حتی جامعه صنعتی تفاوت آشکار دارد؛ انتقال آنی اطلاعات، داده ها و سرمایه ها و امکان ارتباط همزمان میان افراد در نقاط مختلف عملا فواصل زمانی را از میان برداشته است و نظم طبیعی دوران سنتی و صنعتی را به کلی دگرگون ساخته است. “( ص ۴۴).

در بیان این مهم اینکه یک پیام در رسانه های دیجیتال آنی و بطور همزمان در سراسر جهان قابل دریافت است. یعنی لحظه دریافت پیام به صورت فرازمان بوده و یک نقطه کره زمین صبح، نقطه ای دیگر ظهر و جایی دیگر شب و نیمه شب است. یعنی زمان بی زمان !

“در جامعه شبکه ای فضای مکان ها، زمان را از طریق برهم زدن توالی رویدادها و همزمان ساختن وقوع آن ها در شبکه های ارتباطاتی از پیش رو بر می دارد و در نتیجه جامعه را دچار ناپایداری ساختاری می سازد. (ص۴۷).

شهروند امروزی دو جهانی زیست می کند. از یک سو در جهان واقعی و از سوی دیگر در جهان مجازی. بخشی از زندگی و کسب و کار در فضای دوم سامان یافته است. این فرایند برگشت ناپذیر بوده و شهروندان باید الزامات این فضا از جمله سواد اطلاعاتی و رسانه ای را کسب کنند.

ترکیه بعداز روایت جعلی ترکی از مولانا، حالا به دنبال مصادره ابن سینا دانشمند بزرگ ایرانی است. شبکه تی ار تی ترکیه داره سریالی به نام نابغه کوچک : ابن سینا رو می‌سازه و قطعا هویت تمدن‌ساز ایرانی او را انکار خواهد کرد.

در ایران هم تمرکز سریال‌ها روی حرمسرای ناصرالدين شاه و دوران قاجار هست.

این یعنی نه برنامه تولید محتوای هویت ساز داریم و نه توانسته‌ایم ظرفیت‌های وی او دی ها را به درستی هدایت کنیم.