در دنیای امروز، جنگ‌ها تنها به میدان‌های نبرد محدود نمی‌شوند، بلکه به عرصه‌های ذهن و روان انسان‌ها نیز کشیده شده‌اند. یکی از روش‌های موثر در تغییر رفتار و نگرش ملت‌ها، «تهاجم روانی» است که دشمنان با بهره‌گیری از ابزارهای رسانه‌ای، فرهنگی و اجتماعی آن را اجرا می‌کنند. این فرآیند در چند مرحله هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌گیرد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

 تبلیغات و عملیات روانی

نخستین گام در تهاجم روانی، استفاده گسترده از تبلیغات هدفمند و عملیات روانی است. دشمن با در اختیار داشتن ابزارهای رسانه‌ای، تلاش می‌کند فضای رسانه‌ای کشور هدف را با اخبار منفی، شایعات، بزرگ‌نمایی مشکلات داخلی و القای شکست‌پذیری، اشباع کند. هدف از این مرحله، ایجاد فضای ذهنی مبهم، نگران‌کننده و ناامیدکننده در میان مردم است.

ناامیدسازی جامعه

 تداوم این تبلیغات منفی منجر به شکل‌گیری حس ناامیدی در بخش‌های مختلف جامعه می‌شود. مردم با دریافت مداوم اخبار دلسردکننده، به تدریج ایمان خود را به آینده و توانمندی‌های داخلی از دست می‌دهند. این ناامیدی به یکی از خطرناک‌ترین ابزارهای جنگ نرم تبدیل می‌شود، زیرا موجب فروپاشی آرام روحیه‌ی جمعی می‌گردد.

از دست رفتن انگیزه

وقتی ناامیدی در جامعه ریشه می‌دواند، انگیزه‌ی افراد برای تلاش، کار و پیشرفت کاهش می‌یابد. در چنین وضعیتی، مردم دیگر تمایلی به مشارکت در امور اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ندارند و به نوعی دچار رخوت و بی‌تفاوتی می‌شوند. از دست رفتن انگیزه، جامعه را به سمتی می‌برد که انرژی و پویایی خود را از دست می‌دهد.

ایستایی و تسلیم‌پذیری

در مرحله‌ی نهایی، جامعه‌ای که انگیزه‌اش را از دست داده و در ناامیدی غرق شده، به ایستایی می‌رسد. در این وضعیت، مردم به جای حرکت رو به جلو، به شرایط موجود بسنده کرده و پذیرای هر آن چیزی می‌شوند که دشمن القا می‌کند. این همان نقطه‌ای است که تهاجم روانی دشمن به ثمر می‌نشیند؛ جایی که جامعه نه تنها واکنشی نشان نمی‌دهد، بلکه ناخودآگاه در مسیر خواست دشمن گام برمی‌دارد.

ویژگی جنگ هیبریدی

سه ویژگی مهم جنگ هیبریدی که امروزه روابط بین‌الملل را تحت الشعاع خود قرار داده و آن را شکل می‌دهد:

نخست، عدم قطعیتی که جنگ هیبریدی را احاطه کرده است،در واقع جدا کردن “جنگ از صلح” و اثبات اینکه چه کسی یا حاکمیت هایی پشت حمله قرار دارند را بسیار دشوار و حتی غیر ممکن می سازد.

دوم، تنوع تاکتیک ها برای بهره برداری هوشمندانه از «آسیب پذیری» دولت ها و در نهایت، اهداف این تاکتیک ها که ظاهراً به دنبال تضعیف ارزش های دشمن و مشروعیت نظام های سیاسی هستند.

سوم، بی ثباتی و نه پیروزی قطعی یک هدف نهایی و تاثیرگذار است.

آقای ترامپ، رژیم‌ها اینگونه سقوط می‌کنند

برق ۵۰ هزار مشترک در ۵ ایالت آمریکا در آستانه مذاکره با ایران رفت.

پیشتر ترامپ با بازنشر پستی در فضای مجازی با عکس ‎قطعی برق در ایران

نوشته بود:«رژیم‌ها این‌گونه سقوط می‌کنند».

در هر جامعه‌ای، خطوط گسستی مانند تفاوت‌های نژادی، قومی، مذهبی، سیاسی یا اقتصادی وجود دارد که می‌توان از آنها سوءاستفاده کرد.

عملیات روانی مدت‌هاست که از این شکاف‌ها بهره می‌برد، اما عصر دیجیتال این قابلیت را به‌طور چشمگیری تقویت کرده است.

پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، به‌واسطه ماهیت خود، افراد را تشویق می‌کنند تا با همفکران خود تعامل داشته باشند و در نتیجه، اتاق‌های پژواک ایجاد می‌کنند؛ فضایی که در آن باورهای موجود تقویت می‌شوند و نظرات مخالف اغلب نادیده گرفته یا مورد حمله قرار می‌گیرند.

این قطب‌بندی می‌تواند توسط بازیگران خارجی که به دنبال بی‌ثبات کردن یک جامعه هستند، مورد سوءاستفاده قرار گیرد.

با تزریق محتوای تحریک‌آمیز به این فضاهای آنلاین، بازیگران مخرب می‌توانند تنش‌های موجود را تشدید کنند.

‌‌‌‌

جنگ شناختی بر اساس استفاده از روش‌های اطلاعات نادرست و تبلیغات طراحی شده است تا گیرندگان اطلاعات را از نظر روانی فرسوده کند.

هدف جنگ شناختی، کاهش توانایی انسان در تولید دانش است.

این جنگ سرمایه انسانی را هدف قرار می‌دهد تا اعتماد، که پایه و اساس جوامع است، تضعیف شود.

این جنگ در واقع به دنبال نفوذ به هویت افراد است.

عملیات جنگ شناختی تلاش می‌کند سبکی سخت و متعصبانه از تفکر را در افراد ایجاد کند که باعث می‌شود آنها در برابر هرگونه استدلال، اطلاعات یا حتی واقعیت‌هایی که با ادراکات و باورهای خودشان در تضاد است، مقاومت کنند.

مهم ترین جنبه فضای مجازی کارکرد رسانه‌ای آن است؛ چرا که پیشرفت تکنولوژی امکان ارسال و دریافت همه اشکال داده‌های دیجیتال اعم از متن، صوت، تصویر، فیلم و… را در آن فراهم کرده است. 

بعد رسانه‌ای فضای مجازی از آن جهت اهمیت دارد که رسانه‌ها اغلب جایگاه بروز تحول در فرهنگ‌اند، چه به معنای «هنر و اشکال نمادین و چه در معنای مدها، خلق و خوها، شیوه‌های زندگی و هنجارها» درست است که فرهنگ فرد، رفتار، عملکرد، چگونگی پوشش و تمدن او را تعریف می‌کند ولی اگر پوشش شخصی در تقلید از دیگران تغییر کند تحت تاثیر قرار گرفتن فرهنگ بومی وی از فرهنگ بیگانه امری طبیعی خواهد بود.