واژه‌ی «اینفودمیک» از دو واژه‌‌ی Information به معنی اطلاعات و pandemic به معنی همه‌گیری و شیوع تشکیل شده است و به معنای کلی انتشار گسترده و سریع اطلاعات وسیع، دقیق و غیر دقیق و گاهی بدون منبع در مورد موضوعی خاص است.

این  اطلاعات ناصحیح ممکن است توسط افراد، گروه‌ها، رسانه‌ها یا سازمان‌ها  با هدف ایجاد ترس، تبلیغات غلط، یا تاثیرگذاری بر قضاوت عمومی منتشر شوند.

اصطلاح Infodemic ابتدا در دهه ۲۰۰۰ توسط سازمان بهداشت جهانی برای بیان شیوع اطلاعات نادرست در مورد بیماری‌هایی مانند ایدز و ویروس زیکا به کار گرفته شد. با شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۱۹، این اصطلاح به طور گسترده‌تری به کار گرفته شد و به شیوع اطلاعات نادرست در مورد ویروس کرونا و درمان آن اشاره کرد.

یه طور کلی، Infodemic می‌تواند باعث کاهش اعتماد عمومی بین مردم و گسترش رسانه‌های جعلی شود.

‌‌‌

مطالعه‌ای که به تازگی در مجله روان‌شناسی تجربی عمومی توسط متخصصان دانشگاه تورنتو انجام شده، تأثیرات روان‌شناختی «پیمایش دیجیتال» را بررسی کرده است.

پیمایش دیجیتال به رفتاری اشاره دارد که در آن افراد هنگام تماشای ویدیوهای آنلاین، به سرعت بین ویدیوها جابه‌جا می‌شوند یا بخش‌هایی از ویدیوها را سریعا رد می‌کنند.

در آزمایش‌هایی با بیش از ۱۲۰۰ شرکت‌کننده، تَم نشان داد که افراد هنگام احساس کسالت با تماشای ویدیوهای متنوع با موضوعات مختلف، فکر می‌کنند این کار کسالت آنها را برطرف می‌کند اما در نهایت بیشتر بی‌حوصله می‌شوند.

برای تولید یک پیام رسانه‌ای خوب باید قواعد و اصول آن را بشناسیم.

در این زمینه قاعده‌ای وجود دارد که به قاعده 4S مشهور است:

١.کوتاه بودن (Short):

یکی از اصولی که در پیام‌های رسانه‌ای به‌خصوص در رسانه‌های جدید باید به آن دقت کرد ایجاز است.

مخاطب حوصله کش آمدن مطالب را ندارد. البته باید به خاطر داشت که کوتاهی نسبی است و بسته به شرایط و موقعیت، متفاوت می‌شود.

٢.جذابیت (Sweet):

یک پیام رسانه‌ای برای اینکه بتواند نظر مخاطب را به خود جلب کند باید جذاب باشد.

هرقدر پیام برای مخاطب جذابیت بیشتری داشته باشد، بیش‌ازپیش به آن دقت می‌کند و به همین واسطه احتمال تأثیر پیام در مخاطب افزایش پیدا می‌کند.

٣.سادگی (Simple):

حواسمان باشد که یک پیام رسانه‌ای تنها زمانی می‌تواند تأثیر داشته باشد که مخاطب آن را درک کند.

درصورتی‌ که این فهم و درک شکل نگیرد، پیام رسانه‌ای در رسالت خود ناموفق بوده است و نمی‌توان آن را یک پیام خوب دانست.

۴.سرعت (Soon):

باید سریع به سراغ اصل مطلب رفت.

مقدمه نباید آن‌قدر طولانی باشد که از اصل مطلب غافل شد. باید به نیاز مخاطب توجه کرد و خود را جای او گذاشت.

وقتی غذایی پرحجم و متضاد، سیستم گوارش انسان را بهم می‌ریزد، این حجم هله‌هوله‌های خبری نیز ذهن و مغر آدمی را از هم گسیخته میکند! بی‌تردید، شکل و محتوای هر خبری، بر سلامت روانی ما تاثیرگذار است. تاثیرات مستقیم بر روحیه ما و در نتیجه، تفکر و رفتار ما تغییر میکند.

تکرار روزانه اخبار، بویژه درباره موضوعات و وقایعی که امکان اثرگذاری از طرف فرد بر روی آن نیست، بالاخره او را منفعل میکند. این اخبار چنان فرد را تحت فشار می‌گذارد که در نهایت، دچار یک جهان‌بینی بدبینانه، بی‌احساس، نیشدار و جبری می‌شود! عنوانی که از آن به «بی‌پناهی اکتسابی» یا Learned Helplessness یاد می شود!

همراه با حالاتی چون:
▫️افزایش هیجانات کاذب
▫️قضاوت های سطحی و ناصحیح
▫️دوری از دنیای واقعی و انزواطلبی
▫️فاجعه سازی و بزرگنمایی از وقایع
▫️خلاصه‌خوانی و بی‌توجهی به مطالب عمیق و در نهایت «کم عمق شدن اندیشه‌ها»
▫️تاثیر پذیری افراطی از اطلاعات ارسالی از منبع خبر
▫️افزایش امکان ابتلا به برخی از مشکلات روانپزشکی چون: ترس، اضطراب، افسردگی و پرخاشگری
▫️تحریک مفرط منطقه Limbic مغز و ترشح مواد بیوشیمایی که در نهایت موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود. به عبارتی، بدن همیشه خود را در وضعیت استرس مزمن احساس می‌کند.

چه باید کرد؟
▫️انتخاب آگاهانه خبر و پرهیز از دانلود هر بسته صوتی یا تصویری
▫️مدیریت زمان حضور در فضای مجازی
▫️توجه به فعالیت های هدفمند در دنیای واقعی(بویژه: فعالیت‌های ورزشی، هنری و اجتماعی)

در دنیای دور و بر ما، اتفاقات بد زیادی می‌افتد و واقعاً جای تأمل دارد که دانستن این همه اطلاعات ناگوار، به چه کارمان می آید که باید از آنها آگاه بود! این «اتفاقات بد» شامل جنایات، قحطی، گرسنگی، جنگ، خشونت، ناآرامی‌های سیاسی، بی‌عدالتی و.. است.

از طرفی رسانه‌ها، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، تمایل سیری ناپذیری برای احساسی کردن اخبار خود داشته و صرف نظر از کم بودن احتمال وقوع، آنها را پررنگ می سازند و با هیجانی کردن داستان خبر، از هر موقعیتی در جهت جلب توجه مخاطبین، سودجویی و گاهاً ایجاد رعب و وحشت استفاده میکنند.

سوال مهم این است‌که: از بین هزاران هزار گزاره خبری که در یکماه گذشته خوانده یا شنیده‌اید، کدامیک از آنها توانسته است در تصمیم بهتر برای امور مهم و تاثیرگذار زندگی یا مثلا کسب ‌و کار بهترتان، نقش داشته باشد و دردی از شما دوا کند!

سابلیمینال در لغت به معنای ادراکات زیرآستانه‌ای (آستانه‌ای :Liminal + زیر :Sub) است و در اصطلاح، پیام هایی هستند که ادعا شده است به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا زیرِ آستانهٔ آگاهی خودآگاه فرد قرار گیرند و به طور مستقیم توسط ناخودآگاه پردازش شوند.

به تعبیر دیگر این پیام ها خارج از محدودهٔ آگاهی مستقیم فرد هستند و به صورت خودآگاه این پیام‌ها را درک نمی‌کند؛ ولی به‌صورت ناخودآگاه بر رفتار و تصمیم‌گیری‌هایش تأثیر می‌گذارند.