ارزش اطلاعات افراد و جوامع، بیشتر از ارزشمندترین پول رایج این روزهای فضای مجازی است!

تا به حال به این فکر کرده اید که درآمد شبکه های اجتماعی از کجاست؟
این شبکه ها هر روز امکانات جدیدتر و بهتری را به رایگان در اختیار من و شما قرار میدهند.
هر چند ماه یکبار آپدیت جدیدی منتشر می کنند و بسیار پیشرفته تر از قبل می شوند.

من و شما هم با خوشحالی آنها را نصب می کنیم و مدت های زیادی را در آن ها سپری میکنیم.
در واقع درآمد این شرکت ها از همین اطلاعات به ظاهر بی اهمیتی است که از من و شما دریافت میکنند.
آنها با دسته بندی و بررسی و تحلیل داده های عظیمی که از این شبکه ها به دست می آورند،
می توانند به نتایج بسیار جالبی در موزد علاقه مندی های یک جامعه و موضوعات مختلف مرتبط به آن برسند.

فروش این اطلاعات به انواع شرکت های تجاری و … درآمد های کلانی برای آنها به همراه دارد.
بسیاری از افراد نیز به اهمیت این اطلاعات پی برده اند
و با ترفند های مختلف درصدد به دست آوردن آن ها هستند.
شیوه های مختلف مهندسی اجتماعی که به راحتی و در عرض چند ثانیه اطلاعات ما را در صورت عدم آگاهی در اختیار آنها قرار میدهد.

اگر مدتی در اکسپلور اینستاگرام فارسی یا کانال‌های عامه‌پسند تلگرامی چرخ بزنید با یک پدیده‌ی عجیب مواجه می‌شوید؛ ستایش هیتلر، استالین، رضاخان و دوجین دیکتاتور دیگر. این ستایش‌ها در قالب ساخت میم‌های حماسی و کمدی سیاه تولید می‌شوند و جنایت‌های این افراد را زیر پوشش یک لایه‌ی تخیلی-فانتزی سفیدشویی می‌کنند. در نتیجه کاربری که حتی یک صفحه درباره‌ی جنایت‌های هیتلر نخوانده، «درود بر پیشوا» از زبانش نمی‌افتد و «آرمان کوروش» را در پادشاهی که تن به خفت کاپیتولاسیون داده می‌جوید!

البته هنوز زود است تا عباراتی مانند فاشیسم و تمایل به نژادپرستی استفاده کنیم، چرا که این افراد معتقد به این ایدئولوژی‌ها نیستند بلکه آن را به شکل «کالایی» مصرف می‌کنند؛ مانند مصرف مواد مخدر که آدم‌ها را وارد یک فضای هپروتی و تخیلی می‌کند تا در آن دنیای فانتزی ناکامی‌ها و عقده‌های خودشان را جبران کنند. البته مشخص است که اگر افراد به مصرف مواد مخدر «اعتیاد» پیدا کنند، زندگی آنها به چه وضعیت بغرنجی تبدیل می‌شود.

حال سوال اینجاست که اگر این افراد در مسیر زندگی خود با هیچ‌گونه کتاب تاریخی و مستندات علمی برخورد نکنند و در همان حالت نئشگی به مصرف خزعبلات اینستاگرامی-تلگرامی دل خوش کنند، خروجی فکری این انسان مسخ شده چه خواهد بود؟

کارل مارکس در کتاب «هجدهم برومر لویی بناپارت» عبارتی با این مضمون از هگل نقل می‌کند که «تاریخ (که عبارت است از تمام وقایع بزرگ و شخصیت‌های جهان تاریخی) دوبار ظاهر می‌شود» بعد بلافاصله خود مارکس به این عبارت یک جمله‌ی دیگر اضافه می‌کند که «بار اول به صورت تراژدی و بار دوم به صورت کُمدی». وضعیت کنونی ما نیز بی‌شباهت به توصیف مارکس نیست.

این افراد که کشتار را صرفاً در فیلم‌ها دیده‌اند، زخم‌های جنگ را حس نمی‌کنند، نمی‌فهمند که از گشنگی روی به مرده‌خواری آوردن به چه معناست و کشیدن ناخن و نشاندن فرد معترض بر روی دستگاه آپولو به دست نیروهای ساواک چه حسی دارد! آن‌ها فکر می‌کنند که «دیکتاتور» بودن «باحال» است. این افراد نمی‌دانند که هیتلر مسئول مستقیم مرگ بیش از ۱۹ میلیون نفر بود. این افراد گمان می‌کنند که کارخانه‌ی صابون‌سازی آلمان نازی که از چربی انسان‌ها صابون تولید می‌کرد، یک لطیفه‌ی تحقیرآمیز است. نمی‌دانند که اگر این مسئله دروغ صهیونیست‌ها برای تحت تأثیر قرار دادن جامعه‌ی جهانی باشد، چه کار کثیفی است و اگر حقیقت داشته باشد، تصور رنجی که این انسان‌ها متحمل شدند از توان هر انسان سالمی خارج است.

میم‌ها و کلیپ‌های عامه‌پسندی که در مورد دیکتاتورها تولید می‌شوند، تصویر آنها را نرمالیزه می‌کند و حساسیت ما را بر روی اقدامات وحشیانه‌ی آنها کم می‌کنند. از خلال همین فرایند است که از این قاتلان انسانیت، در اذهان نوجوانان و جوانان خام، «اسطوره» شکل می‌گیرد. خیال می‌کنند که اگر پهلوی زنده بود و حکومت‌ش ادامه می‌یافت، زیر پای هر جوان ایرانی یک رولز رویس قرار داشت، به جای بیژن پاکزاد میلیون‌ها جوان ایرانی نانسی عجرم را مجبور می‌کردند که جداگانه برای تک تک آنها و سگ‌شان کنسرت برگزار کند، هر نانوایی را که گران فروشی می‌کرد را در تنور می‌انداختند و هر کجای دنیا که قدم می‌گذاشتند آنها را به عنوان فرزندان کوروش تقدیس و تمام امکانات را برایشان فراهم می‌کردند.

اینجاست که ما دوباره به حرف مارکس برمی‌گردیم که تاریخ دوبار تکرار می‌شود، یک بار به صورت دیکتاتورترین پادشاه که به شکنجه‌ کردن وحشیانه‌ی مخالفانش مشهور بود و جامعه‌اش دچار سوء تغذیه ۶۴ درصدی شهرنشین‌ها (تا سال ۱۳۵۲)، بی‌سوادی ۶۸ درصدی و بدترین جایگاه در آمار مرگ و میر اطفال و کمترین میزان سرانه پزشک بود اما با این حال جشن‌های ۲۵۰۰ ساله ترتیب می‌داد که گران‌ترین میهمانی‌های طول تاریخ محسوب می‌شد تا به واسطه‌ی چسباندن خودش به اسطوره‌های تاریخی، در اذهان مردم جاودانه شود. غافل از اینکه مردم در تخیل زندگی نمی‌کردند؛ نه نان شبی داشتند که شکم خود را سیر کنند و نه تحمل طاغوتی که برده‌ی آمریکا و اسرائیل باشد.

اکنون اما دیکتاتورها با میم‌های اینستاگرامی-تلگرامی و تصویر سوار بر اسب با شکوه و اقتدار رژه می‌روند و جوانی که حتی درس تاریخ مدرسه را هم با تقلب پاس می‌کند، در ستایش آن برهه‌ی تاریخی لب و لوچه‌اش آویزان می‌شود و در هپروت دوران طلایی آه حسرت سرمی‌دهد. جوان امروزی هیتلر را پیشوا صدا می‌زند و علامت حزب فاشیستی سومکا را کامنت می‌کند. تمامی اینها مثل حرکات موزون فرد معتادی است که تا خرتناق شیشه مصرف کرده اما ادای قهرمان مستر المپیا را در می‌آورد و این چنین تاریخ را به کُمدی تبدیل می‌کند.

گاهی خزعبلات شبکه‌های اجتماعی نیز ما را به تخدیر می‌کشاند، پس باید بیشتر مراقب سلامتی خود و اطرافیان‌ باشیم.

طبق نظر کارشناسان، گوشی هوشمند و آشنایی با فضای مجازی، بیش از همه زندگی زنان را تحت تأثیر قرار داده و سبک زندگی آنها را تغییر داده است.

سرعت پیشرفت تکنولوژی به‌اندازه‌ای زیاد شده است که وقتی از ده یا پانزده سال پیش سخن می‌گوییم، گویی زمان دور و درازی گذشته است؛ زمانی که اولین گوشی‌های همراه وارد ایران شدند و بعدها با ارائه خدمات شرکت‌های ارتباطی بین همه فراگیر شدند. دور به‌نظر می‌رسد آن روزگاری که راه ارتباطی ما تماس، پیامک و بلوتوث بود. امروز گوشی‌های هوشمند چنان در زندگی ما جا باز کرده‌اند که زندگی بدون این فناوری را نمی‌توانیم تاب بیاوریم.

طبق نظر بعضی کارشناسان ـ چه در کشور ما و چه در سایر کشورها ـ گوشی هوشمند بیش از همه زندگی زنان را تحت تأثیر قرار داده و سبک زندگی آنها را تغییر داده است. زنانی که قبلاً کمتر وارد اجتماع می‌شدند، امروزه حتی بدون بیرون آمدن از خانه می‌توانند توانایی‌های خود را ثابت و حتی کسب درآمد کنند. آنها با استفاده از برنامه‌های مختلف فرزندپروری می‌کنند، رژیم غذایی دریافت می‌کنند، مشاوره پزشکی می‌گیرند، برای عزیزانشان هدیه و کیک تولد سفارش می‌دهند و روز به روز هم به این مزایا اضافه می‌شود، با این حال بد نیست نگاهی به این سیر صعودی بیندازیم، در مورد آن صحبت کنیم و مقایسه‌ای داشته باشیم میان استفاده زنان از این ابزار مدرن فضای مجازی و گوشی‌های هوشمند.

گوشی هوشمند بر کدام بخش جامعه بیشتر اثرگذار بوده است؟

در سال 1392 با ورود گوشی‌های هوشمند تعداد کاربران این گوشی‌ها در ایران حدود 2 میلیون نفر بود که این رقم سال 1393 با افزایش شدیدی روبه‌رو شد و به 20 میلیون نفر رسید، این رشد چندبرابری تنها به‌خاطر رونق گرفتن زیرساخت‌های گوشی‌های هوشمند و امکانات آنها بود.

سال 1394 تعداد کاربران گوشی هوشمند باز هم دو برابر سال قبل شد و به حدود 40 میلیون رسید، به این ترتیب در آن زمان آمارها حکایت از این داشت که نصف جمعیت کشور دارای گوشی هوشمند بودند؛ اما این رقم باز هم ثابت نماند و سال 1395 به بیش از 50 میلیون کاربر رسید.

طبق آماری که سال 1397 منتشر شد، تعداد کاربران گوشی هوشمند در کشور به 53 میلیون نفر رسید و آخرین آمار ارائه‌شده از تعداد کاربران ایرانی متعلق به خردادماه سال گذشته است که کل کاربران گوشی هوشمند در ایران را 96 درصد جمعیت کشور اعلام کرد.

اما در جهان امروز که مرزهای فرهنگی و سیاسی با وجود اینترنت و شبکه‌های اجتماعی معنای خود را از دست می‌دهند و تصور گذران اوقات بدون این تکنولوژی‌ها برای اکثر افراد غیرممکن شده است، این سؤال پیش می‌آید؛ کدام بخش از جامعه انسانی بیشتر در دام این افسون گرفتار شده است؟

با استناد به چند تحقیق که در سال‌های اخیر انجام شده است، معلوم شد در ابتدا زنان استفاده بسیار کمی از اینترنت داشتند؛ اما خیلی زود این شکاف جنسیتی پر شد و زنان از مردان پیشی گرفتند.

همچنین طبق نتایج مشابه این تحقیقات در Datareportal مشخص شد الگوهای استفاده مردان و زنان از اینترنت متفاوت است؛ به این صورت که به‌طور کلی مردان از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بیشتر برای تفریح و سرگرمی و برقراری ارتباط با افراد جدید استفاده می‌کنند، اما زنان آن را برای حفظ و تقویت روابط با دوستان و خانواده و موارد آموزشی و تحقیقی به‌کار می‌گیرند. اگرچه طبق آخرین تحقیقات، این الگوها در حال تغییر هستند به‌ویژه با طراحی سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌نوعی که با پلت‌فرم‌های تصویرمحور بیشتر مخاطبان زن را جذب می‌کنند که آثار منفی و مثبت آن در چشم‌انداز آینده قابل تأمل بیشتری است.

با حضور زنان در فضای مجازی به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، توجه پژوهشگران رسانه و همچنین تاجران فضای مجازی به این امر معطوف شده است و تحقیقات مختلفی صورت می‌گیرد تا تفاوت‌های استفاده کاربران خانم و آقا از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مشخص شوند و مهمتر از همه، از این نتایج در جهت تجارت موفق‌تر در عرصه تبلیغات و مشاغل مجازی استفاده شود؛ چراکه زنان همیشه بازار هدف جذاب و پرفایده‌ای برای تاجران و بازاریاب‌ها هستند.

بر اساس آخرین نتایج طرح آمارگیری برخورداری خانواده‌ها و استفاده آنها از تلفن همراه، بیشتر از 95 درصد جمعیت کل کشور از تلفن همراه استفاده می‌کنند که سهم شهری‌ها 76 درصد و روستایی‌ها 24 درصد است.

طبق این گزارش بیشتر از  58 میلیون نفر در کل کشور از تلفن همراه استفاده می‌کنند که  59 درصد مرد و 41 درصد زن هستند. بیشترین خانواده‌هایی که از تلفن همراه استفاده می‌کنند ساکن استان خوزستان هستند و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر به‌ترتیب در رده دوم و سوم قرار دارند. بیشتر از 85 درصد از جمعیت استان سمنان، 84 درصد از استان تهران و 84 درصد از استان کرمان جزء کاربران فردی استفاده از تلفن همراه هستند.

دلیل گشت‌وگذار زنان در شبکه‌های اجتماعی چیست؟

درباره شبکه‌های اجتماعی نیز می‌توان به این نکته اشاره کرد که این روزها بخش قابل‌توجهی از زندگی روزمره افراد را تشکیل می‌دهند، و این شبکه‌ها از سوی خیل عظیمی از کاربران مورد توجه و استقبال قرار گرفته‌اند به‌گونه‌ای که طبق نظرسنجی‌های اخیر، تصور زندگی بدون گشت‌وگذار در پلت‌فرم شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی تقریباً غیرممکن به‌نظر می‌رسد.

در این شرایط تازه‌ترین تحقیقات و بررسی‌های کارشناسان در مؤسسه Pew Research Centre نشان می‌دهد با وجود اینکه استفاده زنان از شبکه‌های اجتماعی و گشت‌وگذار در فضای مجازی کمی بیشتر از مردان است، نکته جالب توجه اینجاست که به‌جای ساعات و میزان مصرف هدف استفاده آنها از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی متفاوت است، به این معنا که زنان از پلت‌فرم‌های شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان بیشتر برای برقراری تماس و ارتباط با دوستان، آشنایان و اعضای خانواده خود استفاده می‌کنند، این در حالی است که مردان بیشتر برای آگاهی یافتن از اخبار و اتفاقات مختلف در سراسر جهان به وبگردی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی مشغول می‌شوند.

طبق نتایج و یافته‌های تحقیقات صورت‌گرفته، زنان به‌میزان 76 درصد از شبکه‌های اجتماعی و مردان مقداری کمتر به‌میزان 72 درصد از پلت‌فرم‌های مختلف اینترنتی استفاده می‌کنند. این نتایج، تقریباً یافته‌های قبلی مبنی بر استفاده بیشتر زنان از فضای مجازی در مقایسه با مردان را تأیید می‌کند.

در این گزارش که در وب‌سایت Brandwatch منتشر شده همچنین ذکر شده است که مردان بیشتر استفاده‌های تجاری از شبکه‌های اجتماعی و محیط اینترنت دارند و نسبت به زنان، تمایل بسیار بیشتری برای جمع‌آوری اطلاعات و افزایش اثرگذاری خود بر افراد پیرامون به‌ویژه در زندگی کاری و حرفه‌ای دارند؛ در حالی که زنان تمایل بیشتری برای به اشتراک گذاشتن زندگی خصوصی خود با دیگران و صحبت کردن درباره تجربیات شخصی و احساسی خویش دارند.

فضای مجازی و تغییر سبک زندگی زنان

گسترش نفوذ اینترنت و ابزارهای دیجیتال در سال‌های اخیر سبک زندگی مردم کشور ما را تغییر داده است؛ به‌طوری که تا چند سال پیش همراه داشتن گوشی برای یک دانش‌آموز امری غیرقانونی بود و اکنون چنین تجهیزاتی نه‌تنها غیرقانونی نیستند، بلکه به یکی از ضروری‌ترین ابزارهای آموزشی سال جاری تبدیل شده‌اند.

حالا دیگر نقش تلفن همراه، تبلت و لپ‌تاپ در زندگی روزمره افراد جامعه غیر قابل انکار است و استفاده از چنین تجهیزاتی فرهنگ غالب جامعه شده است، اهمیت و اثرگذاری این موضوع به‌اندازه‌ای است که نمی‌توان در اتخاذ تصمیمات کلان، آن را نادیده گرفت.

در همین راستا در پژوهش موج سوم پیمایش سنجش وضعیت مصرف کالاهای فرهنگی در ایران انجام شد که وضعیت استفاده مردم ایران از رایانه، اینترنت و تلفن همراه را مورد بررسی قرار داد. مطالعه این گزارش آماری و توجه به سبک زندگی مردم در استفاده از فضای مجازی می‌تواند به سیاست‌گذاران و مدیران در کسب شناخت دقیق‌تر از مخاطبان و روند تغییر ذائقه آنها کمک کند.

بدبینی در فضای مجازی به ما کمک می کند تا در دام شایعات مجازی قرار نگیریم و با بازنشر و فوروارد اطلاعات غیر مفید و  غلط شایعه پراکنی در فضای مجازی نکنیم.

تکنیکی به نام بدبین بودن همه جا بد نیست.
زمانی که باید بدبین باشیم اتفاقا بدبین نیستیم و زمانی که نباید بدبین باشیم، بدبین هستیم.
زمانی که یک محتوا توسط شایعه پراکنان در فضای مجازی منتشر می شود
و ما به راحتی آن را بازنشر می کنیم ما هم در گسترش آن شایعه نقش داشته ایم.

بدبینی در فضای مجازی
بازار شایعات در فضای مجازی بسیار داغ است و جریانات دینی و سیاسی و … به شدت در فضای مجازی فعال هستند.
و از هیچ دروغ و تهمتی هم هیچ ترسی ندارند.
فقط به هم ریختن افکار مردم برای این گروه ها و اشخاص مهم است.
و حتی گاهی اوقات به دنبال این موضوع هستند که مردم را نسبت به یک اتفاق غلط خوش بین کنند.

استفاده شبانه از رسانه‌ها حریم خصوصی ایجاد می کند و این یکی از دلایل ممنوعیت رسانه در اتاق خواب است. کسانی که به این موضوع احترام نمی گذارند خود را در معرض آسیب قرار داده اند.
تفاوتی نمی کند که پدر باشید یا مادر و یا فرزند
اتاق خواب و تاریکی شب و تنهایی برای شمه حریم خصوصی ایجاد می کند
که در این حریم خصوصی هر اتفاقی ممکن است رخ دهد.
خود کنترلی و پیشگیری از وقوع اتفاقات ناخوشایند فقط مخصوص فرزندان نیست.

استفاده شبانه از رسانه‌ها

استفاده شبانه از رسانه ها برای هر سنی، حریم (کاملا!) خصوصی ایجاد می کند.
یکی از بهترین راهکارهای خودکنترلی بر هم زدن حریم های خصوصی است.
برای مدیریت مصرف موفق رسانه ها یکی از کارهایی که لازم است حتما جدی گرفته شود
ممنوعیت استفاده از تمامی رسانه ها و فضای مجازی در هنگام خواب و در اتاق خواب است.

همیشه وقتی صحبت از حریم خصوصی می شود برخی از افراد هستند که میگویند؛
انقدر سختش نکیند، انقدر روحیه مردم را کسل نکنید، انقدر درگیر چیزهای پیش پا افتاده شان نکنید.
اما یکی از مصادیق جالب قصه داستانی است که چند وقت پیش اتفاق افتاد.
یک زوج جوان که لحظات مختلف زندگیشان را به شکل لایو برای دیگران به اشتراک میگذاشتند.
و از جانب فالوور های خود لایک و نظر دریافت میکردند.
یک دزد به طور اتفاقی با پیج این زوج آشنا میشود و این دو نفر را فالوو میکند.

 خیلی ساده وقتی که یک شب که این خانم و آقا برای گردش به خارج از شهر رفته بودند.
دزد وارد خانه میشود و کل خانه را خالی میکند، و یک یادداشت برایشان میگذارد که “واقعا از لایوتون لذت بردم”
وقتی که صحبت از حریم خصوصی میشود الزاما منظور از اهمیت حریم خصوصی عکس های شخصی نیست.
اینکه در نزدگیمان چه برنامه ای داریم و میخواهیم چکار کنیم و کجا هستم هم بخشی از حریم خصوصی است؛
که وقتی به آن ها توجه نکنیم چنین اتفاقاتی ممکن است رخ دهد.

در فضای مجازی چالش های بسیاری از این دست وجود دارد که این تنها یک مورد از آن هاست.
فراموش نکنیم که این فضا چهاردیوار امن نیست و همه میفهمند که به چه چیزی علاقه مندیم و چه میکنیم.
و میتواند به ما آسیب های مالی یا بدتر از آن، آسیب های مربوط به حیثیت و آبرو بزند.
اگر کمی آگاهانه تر از این فضا استفاده کنیم میتوانیم با داشتن حریم خصوصی استفاده مثبتی از آن داشته باشیم.